“Zeg Nadine, niet boos worden hé… maar Sven vindt dat jij soms niet duidelijk genoeg bent in meetings.”
Nadine kijkt op, half haar koffie morsend op haar laptop. Sven? Vindt dat? Maar waarom zegt hij dat dan niet gewoon zelf?
Welkom in de wondere wereld van tweedehands feedback. Soms is het een teken van zorg en betrokkenheid. Soms een stille sluipmoordenaar voor je feedbackcultuur.
En ja, laten we eerlijk zijn: tweedehands feedback is genuanceerd. In bepaalde contexten, zoals bij de voorbereiding van een functioneringsgesprek of een 360°-feedbackronde, kan secondary feedback — het systematisch verzamelen van feedback van derden — net ongelooflijk waardevol zijn.
In dit artikel focussen we op de risico’s van ongestructureerde tweedehands feedback — niet op de waardevolle toepassingen binnen georganiseerde feedbackprocessen.
Onderzoek van onder andere London en Smither (2002) en het werk rond multisource feedback (MSF) toont aan dat secundaire feedback een krachtig instrument is om prestaties inzichtelijk te maken en ontwikkelgesprekken te voeden.
Maar wanneer tweedehands feedback ongestructureerd en informeel gebeurt — zoals Anke die even “iets komt zeggen” — dan leidt het vaker tot misverstanden, ruis en een afbrokkelende feedbackcultuur.
Laten we samen bekijken wat tweedehands feedback precies is, waar de risico’s zitten en hoe je er slim mee omgaat.
Tweedehands feedback: wat gebeurt er precies?
Tweedehands feedback ontstaat wanneer persoon A (Sven) een boodschap heeft voor persoon B (Nadine), maar deze via persoon C (Anke) laat overbrengen.
Vaak is de intentie goed:
- iemand wil helpen.
- iemand durft het zelf niet te zeggen.
- iemand denkt dat het “zachter” overkomt via een tussenpersoon.
Maar goede bedoelingen leveren niet altijd goede resultaten.
Waarom voorzichtig zijn met tweedehands feedback?
Tweedehands feedback brengt risico’s:
- gebrek aan context: de boodschap mist nuance, emotie en uitleg.
- verstoorde verantwoordelijkheid: wie moet nu opvolgen: Anke, Sven of Nadine?
- verhoogde kans op misverstanden: de boodschap vervormt onderweg.
- indirecte communicatiecultuur: teams leren praten over elkaar, niet met elkaar.
Tweedehands feedback is geen zonde, maar wel een waarschuwingslichtje: dit kan beter.
De driehoek van tweedehands feedback: Nadine, Sven en Anke
In elke tweedehandsfeedback-situatie herken je drie spelers:
1. Sven: de oorspronkelijke feedbackgever
- Risico: durft het gesprek niet rechtstreeks aan te gaan.
- Tip: neem eigenaarschap over je boodschap. Vraag om hulp indien nodig, maar geef feedback zelf.
2. Anke: de boodschapper
- Risico: wordt ongewild deel van een miscommunicatie.
- Tip: vraag: “Heb je het zelf al besproken?” en stimuleer rechtstreeks contact.
3. Nadine: de ontvanger
- Risico: ontvangt een boodschap zonder context.
- Tip: bedank de boodschapper, vraag naar de oorsprong, en stuur aan op directe communicatie.
Hoe pak je het slim aan?
- Bedank de goede intentie. Ook als het niet ideaal is.
- Stuur vriendelijk maar kordaat. Nodig uit tot directe dialoog.
- Maak teamafspraken. Feedback gaat rechtstreeks, niet via omwegen.
- Coach in het moment. Help mensen groeien in directe communicatie
Tot slot
Tweedehands feedback klinkt onschuldig. Maar in teams die streven naar openheid en vertrouwen, kan het funest zijn.
Wees dankbaar voor de betrokkenheid. Maar stuur bewust naar echte gesprekken, tussen de juiste mensen.
Tweedehands feedback hoeft echter geen valkuil te zijn. In een goed kader kan het zelfs een van je krachtigste hefbomen zijn (maar daarover later meer).
Geen gefluister. Geen omwegen. Gewoon: mens tot mens.
Bronnen en inspiratie:
- London, M., & Smither, J. W. (2002). Feedback orientation, feedback culture, and the longitudinal performance management process. Human Resource Management Review, 12(1), 81-100.
- Atwater, L. E., Wang, M., Smither, J. W., & Fleenor, J. W. (2020). Are cultural characteristics associated with the relationship between self and others’ ratings of leadership?. Journal of Organizational Behavior, 41(6), 663-686.
- Levy, P. E., Tseng, S. T., Rosen, C. C., Law, C. Z., & Lueke, A. (2021). Feedback interventions: A meta-analytic examination and path forward. Journal of Management, 47(6), 1546-1576.
- Anseel, F., Beatty, A. S., Shen, W., Lievens, F., & Sackett, P. R. (2015). How Are We Doing After 30 Years? A Meta-Analytic Review of the Antecedents and Outcomes of Feedback-Seeking Behavior. Journal of Management, 41(1), 318-348.
